همه چیز در مورد پشه ها

همه چیز در مورد پشه ها

• نام های دیگر قدیمی برای پشه در فارسی عبارت است از: موشه، سارخک، سارشک، سپیدپر، دَر، بُدّ و خموش و پشه کوری، پشه کوره.
• پشه ها جزو خانواده حشرات دوبال به نام کولیسیده CULICIDAE می باشند. آنوفل ها، کولکس (پشه معمولی) و آئدس ها از دسته های مهم پشه ها هستند.
• بیش از ۲۸۰۰ گونه پشه در سراسر جهان وجود دارد.
• سرعت بال زدن پشه ها ۵۰۰ تا ۶۰۰ بار در ثانیه می باشد.
• وزن یک پشه ۲ تا ۲٫۵ میلی گرم است.
• سرعت پرواز پشه ها ۱٫۶ تا ۲٫۴ کیلومتر در ساعت است.
• بدن پشه ها از سه قسمت سر، سینه و شکم تشکیل یافته است. پشه ها ۶ پای بند بند دارند و یک خرطوم (نیش).
• پشه ماده معمولا بزرگتر از پشه نر می باشد. خرطوم پشه ماده طویل تر بوده و مناسب مکیدن خون است. شاخک های پشه نر پر پشت و پر مو بوده اما شاخک های پشه ماده نخ مانند و دارای چند موی اندک است.
• طول عمر پشه کوره نر در حدود یک هفته و عمر پشه کوره ماده ۷ تا ۱۰۰ روز می باشد.
• پشه ها جانورانی خونسرد می باشند بنابراین پشه های ماده قادرند در فصول سرد سال به خواب زمستانی فرو روند. حتی تا ۶ ماه.
• شکارچیان طبیعی پشه ها شامل خفاش ها، پرندگان، عنکبوت ها، سخت پوستان از جمله خرچنگ ها، ماهی ها و سنجاقک ها می باشند.
• پشه های نر و ماده برای تامین انرژی پرواز از شهد گل ها و گیاهان تغذیه می کنند.
• پشه های نر هیچگاه از خون تغذیه نمی کنند و نیش نمی زنند.
• پشه های ماده به خون نیاز دارند اما نه برای تامین انرژی. پشه های ماده برای تولید و نمو تخم های خود نیاز به پروتئین موجود در خون دارد.

• همه گونه های پشه انسان را نمی گزند، برخی از پشه های ماده، پستانداران، برخی پرندگان، برخی اسب ها، برخی لاک پشت ها و یا حتی قورباغه ها را به انسان ترجیح می دهند.
• خرطوم و نیش پشه ماده از دو کانال مجزا تشکیل یافته، یک مجرای بزاقی و یک مجرا برای مکیدن خون.
• علت اینکه نیش پشه درد ندارد این است که نیش پشه بسیار دندانه دار بوده و با سوزن آمپول که سطحی هموار دارد متفاوت است. دندانه دار بودن نیش پشه سبب می گردد تا تعداد نقاط تماس آن با پوست بدن به حداقل رسیده و اعصاب حسی کمتری تحریک گردند.
• پشه ماده هنگام مکیدن خون از طریق بزاق خود یک ماده ضد انعقاد کننده خون ترشح می کند تا خون حین مکیدن لخته نگردد.
• پروتئین بزاق پشه موجب تحریک سیستم ایمنی بدن می گردد. خارش، تورم و قرمزی محل گزش به همین خاطر پدید می آید.
• پشه ماده در هر بار گزش ۵ میکرو لیتر خون می مکد. (یک میکرو لیتر معادل یک میلیونم لیتر است)
• پشه ماده در هر بار گزش بیش از ۲ برابر وزن خود خون می مکد. چنانچه گیرنده های شکم پشه ماده غیر فعال گردند، پشه آنقدر خون می مکد تا عملا منفجر شود.
• پشه ماده از طریق حسگرهای بویایی، حس بینایی و گیرنده های گرمایی هدف خود را شناسایی می کند.
• گیرنده های گرمایی پشه پرتوهای مادون قرمز ساطع شده از اجسام گرم را حس می کنند.
• در حدود ۱۰۰ ترکیب فرار از بازدم و ۴۰۰ ترکیب شیمیایی از پوست انسان متصاعد می شود که پشه ها قادر به شناسایی آنها هستند.
• مهمترین این مواد دی اکسید کربن بازدم و اسید لاکتیک عرق میباشند. بنابراین پس از فعالیت بدنی که تولید این مواد افزایش می یابند شناسایی شما برای پشه ها آسانتر می گردد. مصرف غذاهای غنی از پتاسیم (مثل موز) و نمک نیز تولید اسید لاکتیک را افزایش می دهد. اسید اوریک، فنول و آمونیاک نیز در رده های بعدی قرار دارند.
• هنگامی که شما از حرکت باز می ایستید (هنگام خواب) غلظت دی اکسید کربن در اطراف شما افزایش می یابد و پشه ها آسانتر شما را ردیابی خواهند کرد.
• رطوبت، رنگ و تحرک در شما نیز در جلب پشه ها تاثیر گذار است. پشه ها به رنگ آبی علاقه مند می باشند. پوشیدن لباس های تیره و مشکی با جذب بیشتر نور و انرژی گرمایی، پشه ها را بیشتر به سوی شما جلب می کند، برعکس لباس های روشن. هنگامی که شما حرکت می کنید پشه ها مطمئن می گردند شما زنده هستید بنابراین جذب شما می شوند. هر قدر که لباس تن شما با پس زمینه شما کنتراست بیشتری داشته باشد شناسایی شما توسط پشه ها آسانتر است.
• برخی شامپوها، صابونهای معطر، عطر و ادکلن بوی طبیعی بدن شما را پوشانده و برخی آن را تشدید میکند. (مثل رایحه میوه ای و عطر گل ها)
• پشه ماده قادر است از فاصله ۳۰ متری بوی شما را حس کند.
• پشه ها تنها از فاصله ۱۰ متری قادرند شما را ببینند اما باز هم نمی توانند میان شما و یک بشکه ۲۲۰ لیتری و یا یک کنده درخت تمایز قائل شوند. از فاصله ۳ متری گیرنده های بسیار حساس گرمایی که روی شاخک ها واقع هستند دست بکار می شوند تا خون را در سطح پوست شناسایی کنند. هنگامی که رطوبت محیط بالا باشد دامنه عملکرد این گیرنده ها تا ۳ برابر حد معمول افزایش می یابد.
• ریسک گزیدگی توسط پشه در مردان بیشتر از زنان، در بزرگسالان بیشتر از خردسالان و در افراد چاق و تنومند بیشتر از افراد لاغر می باشد. (البته اگر تنها عامل دی اکسید کربن را به حساب آوریم)
• افرادی که گروه خونی شان O است بیشتر گزیده می شوند.
• فعالیت پشه ها در دمای ۲۶ درجه سانتی گراد به حداکثر خود رسیده و پشه ها در دمای پایین تر از ۱۰ درجه سانتی گراد غیر فعال می گردند.
• پشه ها در آب و هوا و مناطق گرمسیر در تمام طول سال فعال میباشند. همچنین جمعیت پشه ها در طول مناطق ساحلی بیش از نقاط دیگر است.
• سالانه ۳-۲ میلیون نفر در سراسر جهان توسط گزش پشه ها جان خود را از دست می دهند. پشه ها ناقلین بیماری های مالاریا (توسط پشه آنوفل)، تب زرد، تب هموراژیک دنگ، ورم مغزی (آنسفالیت) و تب نیل غربی می باشند.
• ویروس HIV عامل بیماری ایدز نمیتواند توسط پشه ها انتقال یابد. چرا که این ویروس در بدن پشه ها مانند غذا هضم می گردد. همچنین ویروس HIV در گزش پشه به مقداری نیست که قادر باشد HIV را سرایت دهد. برای انتقال ویروس HIV از یک فرد آلوده به یک فرد سالم به ۱۰ میلیون پشه ماده نیاز است که همزمان فرد آلوده را نیش زده و متعاقب آن فرد سالم را نیش بزنند.
• تمام پشه ها به آب نیاز دارند تا چرخه زندگی آنها تکمیل گردد.
• چرخه زندگی پشه ها دارای دگردیسی کامل بوده و شامل چهار مرحله: تخم ، لارو، شفیره و پشه بالغ می باشد .این چرخه ظرف ۲۰ تا۳۰ روز کامل می گردد.
• پشه های ماده درهر بار تخم گذاری ۱۰۰ تا ۴۰۰ تخم می گذارند و یک پشه ماده قادر است پیش از آنکه بمیرد ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ تخم بگذارد.
• پشه ماده در چند مرحله تخم ریزی فقط یکبار با پشه نر جفت گیری می کند. یعنی پس اینکه یک بار تخم گذاری کرد دیگر نیاز ندارد با پشه نر جفت گیری کند و تنها به یک وعده خون دیگر نیاز دارد تا مجددا تخم گذاری کند. پشه ماده هر ۳ روز در میان می تواند تخم ریزی کند.
• تخم های پشه ماده ابتدا سفید رنگ بوده اما پس از ۲۴ ساعت رنگشان به قهوه ای تیره و سیاه متمایل می گردد. پشه ماده تخم خود را معمولا روی سطح آب راکد می گذارد. اما ممکن است روی گل و لای و یا هر چیزی که در مسیر آب باشد تخم ریزی کند. اندازه هر تخم ۰٫۵ میلی متر است.
• تخم ها ۳-۲ روز طول می کشد تا به لارو تبدیل گردند. لارو پشه کوری از طریق یک مجرای ریز که به سطح آب می آید تنفس می کند. لاروها از جلبک ها، میکروارگانیزم ها و ذرات ارگانیک موجود در آب تغذیه می کنند. در برخی از گونه های پشه، لاروها از یکدیگر نیز تغذیه می کنند. لاروها قادرند آب آلوده را کاملا فیلتر و تصفیه کنند. لاروها چهار مرتبه پوست اندازی می کنند تا به شفیره تبدیل گردند. لاروها یک تا دو سانتی متر طول دارند.
• لاروها پس از گذشت یک تا دو هفته به شفیره تبدیل می شوند. شفیره پشه تغذیه ندارد اما تحرک داشته و توسط دو مجرای شاخ مانند به نام سیفون تنفس می کند.
• لارو و شفیره پشه کاملا آبزی هستند اما پشه بالغ در خشکی زندگی می کند.
• شفیره پس از ۳ روز به پشه کامل مبدل می شود. پشه بالغ پس از خارج شدن از پیله صبر می کند تا بدن و بال هایش کاملا خشک گردد تا بتواند پرواز کند.
• پشه های ماده و نر پس از ۵-۳ روز جفت گیری می کنند. پشه نر پس از جفت گیری مدت زیادی زنده نمی ماند.
• پشه ها در طی روز در محل های خنک، تاریک، مرطوب و محفوظ به استراحت می پردازند. به ویژه در میان پوشش گیاهی. و در عصر و غروب آفتاب برای تغذیه خارج می شوند.
• هر مکان و یا شی که آب را در خود نگه دارد و باعث تجمع آب گردد، محل مناسبی برای تخم ریزی پشه هاست. محل های تخم ریزی پشه ها می تواند: جوی آب، گلدان ها، زیر گلدانی ها، حفره درختان، سینی زیر کولر، جعبه کارتن، کف شور و چاهک ها، فلاش تانک توالت، سیفون گلویی زیر دستشویی، قوطی کنسرو، بشکه، حوضچه، استخر، گودال ها، باتلاق ها، آب انبارها، تایرهای مستعمل، ناودان ها و غیره باشد.

پشه ها به چه پوستی علاقه دارند؟

دلیل گرایش پشه‌ها به برخی از افراد، به مواد شیمیایی موجود در پوست افراد نهفته است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که رایحه‌ای که از دستان انسان ها برمی خیزد دارای ۳۴۶ ترکیب شیمیایی مختلف است که ۲۷۷ مورد از این ترکیبات می توانند موجب جذب پشه‌ها شوند و یکی از کلیدی‌ترین این ترکیبات «اسید لاکتیک ال» است. اگر این ماده به پوست افرادی که پشه‌ها کاری به کارشان ندارند، اضافه شود آن ها هم از نظر پشه ها جذاب به نظر خواهند رسید! در این میان اما پشه مالاریا از بوی کف پای انسان خوشش می آید.

مواد دافع متعددی برای رهایی از مزاحمت پشه‌ها به خصوص پشه مالاریا ساخته شده‌اند که البته بعضی از آن‌ها نظیر DEEM به گفته برخی پژوهشگران دارای اثرات نامطلوبی بر انسان هستند. همچنین روغن اوکالیپتوس می‌تواند رویکرد مناسبی برای رهایی از آزار پشه‌ها باشد.

راه حل های ساده برای دفع پشه

• هوا را خنک نگه دارید

هوای داخل خانه را با پنکه و یا کولر خنک نگه دارید. پشه ها حشرات ضعیفی هستند و قدرت حرکت خود را در برابر سیستم های خنک کننده از دست می دهند. هیچ فرمولی برای اینکه به شما بگوید پنکه چقدر باید بزرگ باشد یا هوا چقدر باید خنک باشد تا پشه ها دور شوند، وجود ندارد. تنها از طریق تجربه می توانید به نتیجه دلخواهتان برسید و از شر این حشرات آزاردهنده راحت شوید.

• در انتخاب لباستان دقت کنید

سعی کنید لباس های رنگ روشن بپوشید. پشه ها جذب رنگ های تیره می شوند.اگر لباستان کمی گشادتر هم باشد بهتر است. لباس هایی که بافت ضخیم تری دارند مانند سپر در برابر نیش پشه ها عمل می کنند.

• از حشره کش استفاده کنید

حشره کش ها یکی از راه های استاندارد دور کردن پشه ها از خودتان است و در از بین بردن پشه، حشرات گزنده، کنه ، کک و ساس خوب عمل می کنند. اما مراقب باشید که از آن به درستی استفاده کنید. برای حفظ سلامت بچه ها کمتر این ماده شیمیایی را در خانه اسپری کنید. خوب است بدانید استفاده از اسپری های حشره کش برای نوزادان زیر دو ماه ممنوع است. بهتر است از حشره کش های بدون بو استفاده کنید. اگر به دنبال یک حشره کش طبیعی می گردید، روغن لیمو – اوکالیپتوس ترکیب خوبی است.

• از دفع کننده طبیعی حشرات استفاده کنید

گیاهانی مانند رزماری، نعناع، گل همیشه بهار، گل ابری، دارچین، سلنیوم عطری را از خود در هوا پخش می کنند که پشه ها از آن متنفر هستند. فقط کافی است این گیاهان را پرورش دهید یا برگ آنها را با فشار دست له کنید تا عطرشان در هوا بپیچد. می توانید برای دفع پشه ها برگ این گیاهان را روی پوست خود بمالید.

• از لیموترش تازه استفاده کنید

پشه ها از عطر لیموترش بیزارند، می توانید از عطر لیموترش داخل فضای خانه اسپری کنید یا مقداری آب لیمو ترش به بدنتان بزنید تا پشه ها را از خودتان دور کنید.

• سیر بخورید

اگر مقدار زیادی سیر بخورید، یک لایه نامرئی از روغن سیر از منافذ پوستی شما به بیرون تراوش می کند که شما می توانید آن را “لایه محافظتی” در برابر پشه ها بنامید. مطمئنا بسیاری از ما دوست نداریم مقدار زیادی سیر بخوریم، در این صورت می توانید از آب سیر به عنوان دفع کننده پشه استفاده کنید. برای تهیه اسپری سیر، فقط کافی است سیر را با آب مخلوط کنید و در یک بطری بریزید. مقدار آب باید 5 برابر مقدار سیر مصرفی باشد. این مخلوط را خوب به هم بزنید.

سپس این مایع را روی بخش هایی از بدنتان که در معرض نیش پشه است، اسپری کنید. این اسپری طبیعی پشه ها را به مدت 5 تا 6 ساعت از شما دور نگه می دارد. اگر بوی سیر را دوست ندارید، می توانید نخ های پنبه ای را در این مخلوط بدبو آغشته کنید و آنها را در قسمت های مختلف خانه و یا فضای بیرون آویزان کنید.

• از نور زرد استفاده کنید

نور سفید پشه ها را جذب می کند. نور زرد نه تنها باعث دور شدن پشه ها می شود، بلکه همانطور که می دانید بهترین نور برای مطالعه است. پس بهتر است نور خانه یا محیط بیرون را کمتر کنید. با این کار هم پشه ها را دور می کنید و هم مصرف برق خود را پایین می آورید.

• از سبزی جعفری استفاده کنید

شما می توانید یک دفع کننده طبیعی که هیچ ماده شیمیایی در آن به کار نرفته تهیه کنید. مقداری جعفری خرد شده را در یک شیشه سرکه سیب بریزید. این ترکیب را روی پوست خود بمالید. یا دستمالی را آغشته به این مواد کنید و آن را دور گردن یا روی کلاهتان ببندید.

کنترل پشه ها :

۱- حذف و یا کاهش محل های تولید مثل و تخمریزی.

۲- استفاده از شکارچیان طبیعی پشه ها.

۳- نابود کردن پشه ها در مرحله لارو و یا بلوغ.

برای نابود ساختن لارو پشه ها می توان از حشره کش های ویژه استفاده کرد. ریختن روغن در محل تخم ریزی روی سطح آب لاروها را می کشد چرا که دیگر لاروها قادر به تنفس نمی باشند. استفاده از ماهی ها در حوضچه ها نیز بسیار موثر است.

انواع وسایل کنترل پشه ها:

۱ – اسپری های حشره کش: ترکیب اصلی آنها PYRETHOID ها می باشد که باعث کشته شدن حشرات می شود. هنگام استفاده از آنها رعایت این نکات توصیه می گردد:

* قبل از اسپری کردن آنها را خوب تکان دهید.

* پیش از استفاده از آنها کودکان، حیوانات خانگی به خصوص ماهیها، افراد مسن و بیمار و بخصوص زن باردار را از محل دور کنید.

* روی ظروف آشپزخانه، آب و مواد غذایی را کاملا بپوشانید و مستقیما روی آنها اسپری نکنید.

* پس از اسپری کردن اتاق را ترک کنید و پس از ۱۰ دقیقه بازگردید.

* چنانچه دست و هر جای دیگر بدنتان با مواد حشره کش آلوده شد فورا آن را با آب و صابون بشویید.

* پس از اسپری کردن دست های خود را با آب و صابون بشویید.

* هرگز نزدیک شعله آتش، مواد اشتعال زا، سطوح داغ، لوازم الکتریکی و پریز برق اسپری نکنید.

* حشره کش ها را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی خود قرار دهید.

* حشره کش ها را در محل خنک، خشک و دور از نور خورشید نگه داری کنید. هرگز آنها را در مجاورت منابع حرارتی، داروها و مواد غذایی نگه داری نکنید.

* قوطی حشره کش ها را سوراخ نکرده و یا در آتش نیاندازید.

* هنگام اسپری کردن سیگار نکشید و از خوردن و آشامیدن مواد غذایی خودداری کنید.

* حشره کش ها را در مکان های با تهویه نامناسب بکار نبرید.

نکته: حشره کش ها نیز غیراز نابود کردن پشه و یا مگس، موجب کشته شدن دیگر حشرات نافع نیز می گردند.

نکته: حشره کش ها سمی و سرطانزا هستند بنابراین تصور نکنید استنشاق آنها آسیبی به شما نمی رساند.

۲- سیستم های تبخیر کننده الکتریکی: ترکیب اصلی بکار رفته در آنها همان PYRETHROID می باشد. با حرارت دادن قرص، ژل و محلول حاوی  حشره کش، ترکیبات کشنده و دفع کننده حشرات به تدریج در فضا منتشر می شود. در ۳ نوع قرص (مثل ویپ)، محلول وژل موجود می باشند. کشنده و دفع کننده حشرات می باشند. نوع قرصی شکل آن برای ۱۰-۸ ساعت موثر است-نوع محلول و ژل آن برای ۴۵ روز (روزی ۱۰- ۸ ساعت)  موثر می باشند. هنگام استفاده از آنها رعایت نکات زیر توصیه می گردد:

* آنها را نزدیک محل خواب  ومواد اشتعال زا قرار ندهید.

* هنگامی که از آنها استفاده می کنید پنجره (دارای توری) را اندکی باز نگه دارید.

* با دستان مرطوب به آنها دست نزنید.

۳- حشره کش های برقی: این حشره کش ها از لامپ های فلورسنت که از خود پرتوهای فرابنفش ساطع می کنند، حشرات را به سوی خود می کشانند. حشرات این نور را با نور خورشید و یا ماه اشتباه می گیرند. حشرات هنگام شب از نور ماه برای جهت یابی استفاده می کنند. همچنین پشه ها تصور می کنند نور از سطح آب منعکس می شود. پشه ها از اشعه فرابنفش بازتاب یافته از سطح آب برای شناسایی محل تخمریزی استفاده می کنند.

این حشره کش ها دارای ترانسفورماتوری (ترانس) هستند که ولتاژ برق را تا ۲ هزار ولت افزایش می دهد. هنگامی که حشرات جذب اشعه فرابنفش این حشره کش ها می شوند به شبکه فلزی برخورد می کنند که باعث کامل شدن مدار الکتریکی گردیده و جریان الکتریسیته با ولتاژ بالا از میان بدن حشره عبور می کند و باعث منفجر شدن آن می شود.

اما متاسفانه این دستگاه ها به غیر از پشه ها سایر حشرات نافع نظیر پروانه ها، بیدها و کفش دوزک ها را نیز نابود می کنند و تنها ۲۰ درصد حشرات کشته شده را پشه ها تشکیل می دهند. همچنین ذرات متلاشی شده حشرات که حاوی باکتری ها نیز می باشند با منفجر شدن حشرات به فضای اطراف پراکنده شده و ایجاد آلودگی می کنند.

۴- دستگاه های فراصوتی: این دستگاه ها با تولید اصوات با فرکانسهای بالا و یا تقلید صدای  بال  سنجاقک ها پشه ها را دور می کنند. اما در عمل بسیار بی تاثیر می باشند.

۵- پشه بند ها: به ویژه وقتی به ماده ای بنام PERMETHRIN  آغشته میگردند بسیار موثرند. این ماده موجب کشته شدن پشه ها می شود.

۶- مواد دورکننده حشرات: ماده ای بنام DEET یکی از موثر ترین مواد دفع کننده حشرات است که بصورت اسپری، لوسیون و کرم موجود است. این ماده حس بویایی حشرات را مختل می کند. PERMETHRIN نیز بسیار موثر است اما نباید ان را روی پوست مالید بلکه روی لباس و یا پشه بند اسپری می گردد.

این مواد را برای نوزاد ۶ ماهه و یا کمتر استفاده نکنید. مواد دفع کننده حشرات را تنها در خارج از منزل بکار برید و هنگام بازگشت به خانه آن را کاملا با آب وصابون از روی پوست بدنتان پاک کنید. همچنین دور کننده ها نبایستی روی زخم باز ویا خراشیدگی پوست استعمال گردند.

۷- شمع های حاوی سنبل هندی(CITRONELLA) نیز در دور کردن حشرات موثر است.

۸- تله های جذب کننده پشه ها: این دستگا هها با پراکندن دی اکسید کربن (که از سوختن گاز پروپان حاصل می شود)، ترکیبات شیمیایی جاذب پشه مثل فرومون اوکتنول (OCTENOL) که یک جاذب غیر سمی است، گرما و یا نور باعث جلب و به دام انداختن پشه ها  می گردند. که می تواند موثر باشد اما گرانقیمت می باشند.

مراقبت های محل گزش و درمان نیش حشرات:

۱- محل گزش را با آب و صابون بشویید.

۲- از خمیر جوش شیرین و آب روی محل گزش بمالید.

۳- گذاشتن یخ، مالیدن کرم های کالامین و هیدروکورتیزون التهاب و تورم را کاهش می دهد.